De energieprijzen in Nederland zijn in 2025 nog altijd torenhoog. Misschien heeft u het zelf gemerkt — die jaarlijkse energienota doet soms pijn. Tegelijk leidt de zoektocht naar goedkopere manieren om het huis te verwarmen tot onverwachte gevolgen: de luchtkwaliteit wordt slechter, en volgens experts resulteert dit in meer gezondheidsproblemen en zelfs vroegtijdige sterfte.
Waarom meer mensen kiezen voor houtkachels
Nu het gas onbetaalbaar lijkt — vraag dat maar aan je buurman in Rotterdam — zijn houtkachels en open haarden weer in trek. De verkoop van brandhout is de afgelopen twee jaar gestegen, vooral in gebieden als Drenthe en Brabant. Klinkt gezellig, maar schijn bedriegt.
Het echte probleem: fijnstof en gezondheid
Door het massaal stoken van hout neemt de concentratie van fijnstof (PM2.5 en PM10) in de lucht flink toe. Dergelijke deeltjes zijn nauwelijks zichtbaar, maar ze dringen diep door in de longen en vergroten het risico op luchtweg- en hartklachten. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verkorten ze zelfs het leven van kwetsbare mensen in de samenleving. De afgelopen winter waren de grenswaarden voor deze stoffen op meerdere plekken in Nederland dagenlang overschreden.
- Longproblemen: Astma, bronchitis, en andere longaandoeningen kunnen flink verergeren.
- Hart- en vaatziekten: Blootstelling aan fijnstof draagt bij aan hartklachten en beroertes.
Niet alleen via de schoorsteen: ook binnenshuis risico’s
Wist u dat een deel van het fijnstof rechtstreeks uw woonkamer in waait, vooral als u het deurtje van de kachel opent om hout bij te laden? in zo’n kleine ruimte blijven die deeltjes extra lang hangen. Met een slechte ventilatie blijft de lucht in huis tot uren na het stoken ongezond — zeker voor jonge kinderen en ouderen in huis.
Kwetsbare groepen betalen de hoogste prijs
Juist huishoudens met een lager inkomen, bijvoorbeeld in delen van Zuid-Limburg of de Achterhoek, zijn vaak afhankelijk van hout of kolen. Ze hebben simpelweg niet het geld voor een duurzaam alternatief zoals een warmtepomp van een merk als Remeha of Nefit. Daardoor zijn ze extra blootgesteld aan gezondheidsrisico’s. Een paradox: wie bespaart op energie, betaalt vaak later met de eigen gezondheid.
Moeten houtkachels verboden worden?
Er gaan steeds meer stemmen op om houtkachels helemaal te verbieden. In het Verenigd Koninkrijk voert de actiegroep Mums for Lungs al jaren campagne voor een verbod per 2027. Zij wijzen erop dat een moderne houtkachel tot 750 keer meer fijnstof uitstoot dan een nieuwe vrachtwagen — dat zet je aan het denken. In gemeenten als Utrecht en Haarlem wordt het stoken sowieso al steeds vaker beperkt tijdens windstille dagen.
Realistische alternatieven en praktische tips
Wat kunnen we doen? Hier mijn persoonlijke advies:
- Denk aan alternatieve verwarming: Moderne infraroodpanelen zijn relatief betaalbaar en schoon.
- Stook minder, stook slimmer: Gebruik alleen droog hout, laat regelmatig het rookkanaal vegen — en overweeg gewoon een warme trui.
- Check de lokale regels: In veel steden zijn er al stookverboden bij smog. Kijk op de website van uw gemeente.
Tot slot
Stoken hoort bij de Nederlandse cultuur — gezellige winteravonden, de geur van hout in de lucht. Maar anno 2025 vraagt het om een nieuwe balans tussen traditie, portemonnee én gezondheid. Praat er gerust eens over met de buren of uw lokale energiecoach. Misschien ontstaan er verrassende oplossingen waar heel de straat beter van wordt.