Voor velen van ons is de tuin een plek om tot rust te komen. De geur van verse aarde, kruiden, bloemen of rijpend fruit kan je echt een goed gevoel geven. soms dringt er echter ineens een scherpe of bedompte lucht door alles heen. In het ergste geval trekken je wenkbrauwen al spontaan omhoog — of je maag begint te protesteren.
Een vreemde geur in de tuin is niet alleen storend, maar soms ook ronduit gevaarlijk. Op dat moment is het belangrijk direct alert te zijn — want sommige luchtjes zijn een teken dat er echt iets mis is. Snuffel kritisch rond, vind waar het vandaan komt en pak het probleem aan. Zo bescherm je niet alleen je neus, maar ook je gezondheid.
Niet elke geur is onschuldig
Een penetrante, rottende geur met een vleugje zwavel of iets chemisch? Grote kans dat er ergens giftige gassen ontstaan. Denk aan ammoniak, waterstofsulfide en vergelijkbare stoffen: die kom je in de tuin vaker tegen dan je denkt. Ze zitten bijvoorbeeld in kunstmest, bestrijdingsmiddelen en allerlei tuinpreparaten. In slecht geventileerde ruimtes — zoals schuurtjes, kelders en afgesloten regentonnen — kunnen ze zich makkelijk opstapelen.
Zelfs je eigen composthoop kan een broeinest van gassen worden. Waterstofsulfide ontstaat bij het afbreken van organisch materiaal zonder voldoende zuurstof. Je ruikt het meteen: het lijkt exact op rotte eieren. Bij hoge concentraties kun je last krijgen van je luchtwegen, hoofdpijn, misselijkheid — en in extreme gevallen zelfs flauwvallen. Ammoniak prikkelt je slijmvliezen op een andere manier, met een doordringende en scherpe geur.
Compost: vriend of gevaar?
Composteren is een topmanier om tuinafval te verwerken én je grond te verrijken. Maar let op: als je de composthoop te nat of te compact houdt, of te weinig lucht geeft, gaat het fout. Dan treedt rot op in plaats van fermentatie — een paradijs voor die ongewenste gassen.
Let ook extra op bij afgesloten plastic compostbakken zonder goede ventilatie. Op een zwoele zomerdag met vochtige massa kan zich binnen korte tijd zo’n hoge concentratie gas vormen dat je bij het openen bijna achterover slaat. Als je je niet lekker voelt bij het naderen van de compost — wegwezen! De enige juiste reactie: zet de bak helemaal open. Daarna, met handschoenen en mondkapje, de hele stapel flink omwoelen zodat alles lucht krijgt, óók onderin.
Gelukkig is dit simpel te voorkomen. De composthoop heeft balans nodig: bij elke schep vers, nat tuinafval, gooi er minstens evenveel droog “bruin” spul bij, zoals ongekleurd karton, oude aarde, dorre plantenresten of houtsnippers. Vergeet niet om de hoop om de paar weken om te scheppen — zo komt er zuurstof bij en blijft het veilig. Een speciaal compostversneller uit het tuincentrum, bijvoorbeeld van Pokon of ECOstyle, helpt ook mee.
Een stinkende composthoop is altijd een signaal: er is iets mis.
Wat te doen bij verdachte lucht in de tuin?
Een vieze lucht kan uit de compost komen, maar net zo goed van onder het tuinhuis, uit die oude regenton of uit een vergeten krat in de schuur. Ruik je zo’n sterke stank, volg dan deze stappen:
- Ga direct weg van de plek waar de geur het sterkst is. Probeer niet te ademen, of bedek je neus en mond met een doek.
- Verplaats geen verdachte tonnen of containers, open ze niet en graaf niet in het compost als je vermoedt dat er giftige dampen zijn.
- Zet alles goed open voor ventilatie — als het uit een schuur of kelder komt, deuren en ramen wagenwijd laten en niet meteen naar binnen stappen.
- Draag beschermende handschoenen, masker en eventueel een veiligheidsbril als het toch echt nodig is om met het materiaal te werken. Geen bescherming? Dan liever gewoon even wachten.
- Bel een expert — bijvoorbeeld de gemeente of milieudienst — bij vermoeden van een chemisch lek of gevaarlijke stoffen. Die weten hier in Nederland exact wat te doen.
Regelmatig omscheppen en verluchten van de compost voorkomt veel problemen.
Een veilige tuin, daar draait het om
De tuin hoort een plek te zijn waar je ontspant, zaait, oogst en geniet. Maar ik zeg het eerlijk: ruik je iets vreemds, en heb je geen idee waar het vandaan komt, neem het dan serieus — ga eerst op veilige afstand googlen of vraag even rond in de buren-WhatsApp. Je reukzin is een ingebouwd alarmsysteem. Merk je protest, dan is dat voor een reden.
Gezondheid en veiligheid gaan voor alles, zelfs wanneer je favoriete regenton, een vergeten hoop gras of een oude jampot eronder lijdt. Al te nonchalant zijn met gekke tuinluchten kan fatale gevolgen hebben. Luisteren naar die eerste argwaan — dat is het verschil tussen pech en paniek.