Steeds meer wetenschappelijke onderzoeken tonen aan: een verbod op het stoken in open haarden en andere houtgestookte installaties zou de volksgezondheid flink kunnen boosten. En ja — het zou ook een flinke hoeveelheid gezondheidsklachten kunnen voorkomen. Toch ligt een totaalverbod in Nederland vooralsnog niet op tafel. Daarom zetten experts vooral in op voorlichting. Inspiratie daarvoor komt onder meer uit het buitenland.
Een knapperend haardvuur geeft sfeer, maar brengt ook gezondheidsrisico’s met zich mee.
Foto: Unsplash
Stoken in huis: sfeervol, maar verrassend schadelijk
Laten we eerlijk zijn: er is weinig dat zo huiselijk voelt als houtblokken die knetteren in de haard. Toch heeft stoken een schaduwkant, en precies daarop focust de Britse campagne “Clean Air Night”. In 2024 organiseerden ze deze bewustwordingsnacht opnieuw — dit keer in Hertfordshire, niet ver van Londen. Het doel: meer mensen informeren over de schadelijke effecten van houtrook, zowel thuis als buitenshuis.
Wat zit er eigenlijk in houtrook?
Veel Nederlanders zien houtvuur nog altijd als een groene en betaalbare manier van verwarmen. Maar wat vaak vergeten wordt: de rook bevat hele kleine deeltjes — PM2.5, in goed Nederlands fijnstof — die bij inademing je longen en zelfs je bloedbaan bereiken. Ze verhogen het risico op hartziektes, longproblemen, diabetes en ja, ook dementie. Wist u trouwens dat houtverbranding per opgewekte warmte zelfs méér CO2 uitstoot dan olie of gas? Niet meteen het beeld van milieuvriendelijke gezelligheid.
De Nederlandse situatie: lokaler dan je denkt
We hoeven niet ver te zoeken naar voorbeelden; ook in Nederlandse steden en dorpen wordt volop gestookt. Volgens data van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zijn kleine houtkachels en open haarden een van de grootste bronnen van fijnstof, samen met stoffen als benzo(a)pyreen. Vooral in de winter is het effect merkbaar — in bijvoorbeeld de Veluwe, Twente, maar ook in Amstelveen of Breda is het ’s avonds soms letterlijk te ruiken.
Alternatieven en praktische tips
- Kies voor schone(re) alternatieven: elektrische warmtepompen of stadsverwarming zijn in 2025 in veel gemeenten goed verkrijgbaar, kijk bijvoorbeeld eens naar initiatieven van Eneco of lokale coöperaties als BuurtWarmte.
- Ventileer goed als u toch hout stookt, en gebruik alleen droog, onbehandeld hout. Maar het allerbeste is: stook niet op windstille dagen — of nog beter, zoek gezelligheid ergens anders.
- Twijfelt u over wetgeving in uw gemeente? Bekijk de actuele regels bij de Rijksoverheid of vraag het na bij het lokale loket.
Bewustwording helpt — kijk vooruit
Hoewel de “Nacht van Schone Lucht” officieel vooral gericht is op het VK, kunnen we in Nederland veel leren van zo’n aanpak. Want zeg nou zelf: wie wil er niet wonen in een wijk waar de lucht weer letterlijk frisser aanvoelt? Steeds meer Nederlanders kiezen bewust voor alternatieven. Kleine verandering — groot effect.