Het vertrek van de machtsrijke stafchef en de politieke implicaties
De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy kondigde vrijdag het ontslag aan van zijn invloedrijke stafchef, Andrii Yermak. Yermak was tevens de hoofdonderhandelaar van het land in gesprekken met de Verenigde Staten. Het nieuws volgde op een inval bij Yermak’s woning door anti-corruptie-onderzoekers. Deze zeldzame actie op het hart van de Oekraïense regering was een klap voor Zelenskyy, omdat het mogelijk de onderhandelingsstrategie op een kritiek moment onder druk zette. Kyiv staat onder zware Amerikaanse druk om een vredesakkoord te sluiten, bijna vier jaar na de volledige invasie door Rusland.
Relatie tussen Zelenskyy en Yermak
Yermak werd al lange tijd als een vertrouweling van Zelenskyy beschouwd, en de president weerstond aandringingen om hem te vervangen. Over de langdurige aanwezigheid van Yermak aan zijn zijde, merkte Zelenskyy op dat Rusland wacht op misstappen van Oekraïne en dat de delicate vredesonderhandelingen daardoor onder druk staan. Zelenskyy benadrukte het belang van eenheid in Oekraïne en waarschuwde dat het verliezen van die eensgezindheid het land, de toekomst en de nationale identiteit in gevaar kan brengen.
Peilingen en de nasleep van de inval
De president liet weten dat de interne kracht van Oekraïne alleen bewaard kan blijven door focus op verdedigingsmaatregelen, zonder afleiding door politieke of andere kwesties. Tijdens zijn avondtoespraak kondigde Zelenskyy aan dat het presidentschap wordt ‘gereset’ en dat hij de vertrouwenspersoon Yermak heeft laten aftreden. Hij maakte bekend dat hij zaterdag overleg zal voeren over de benoeming van een nieuwe stafchef. Yermak’s naam viel niet op de lijst van vertegenwoordigers die Zelenskyy aankondigde voor de komende onderhandelingsronde met de Verenigde Staten.
De nieuwe onderhandelingsdelegatie
De delegatie zal nu worden geleid door Andrii Hnatov, hoofd van de Oekraïense strijdkrachten; Andrii Sybiha, de minister van Buitenlandse Zaken; en Rustem Umerov, leidend van de nationale veiligheidsraad, aldus Zelenskyy. De onderhandelingen zouden binnenkort plaatsvinden.
De inval en juridische stand van zaken
Volgens de nationale anti-corruptie-autoriteiten richtte de inval zich op Yermak. Een woordvoerder, Oleksii Tkachuk, stelde dat Yermak geen vermoedingsbrief had ontvangen en dus niet officieel onder verdachte was gesteld. Yermak bevestigde dat zijn appartement in het presidentiële complex in Kiev was doorzocht. Er werd daarnaast melding gemaakt dat ook het kantoor van Yermak was doorzocht, al wilden de onderzoekers daar geen commentaar over geven. Op het moment van de inval was onduidelijk waar Zelenskyy en Yermak zich bevonden.
De reactie van Yermak en zijn samenwerking met de autoriteiten
Yermak liet weten dat hij volledig meewerkte en dat zijn advocaten aanwezig waren tijdens de zoektocht. Hij verklaarde op Telegram dat de onderzoekers geen obstakels ondervonden en dat hij samenwerkt.
De politieke context en de energiemarktaffaire
Yermak’s positie wordt ook beïnvloed door het lopende groot onderzoek door het Nationale Anti-Corruptiebureau van Oekraïne en het gespecialiseerde parket. Het onderzoek richt zich op een geldschandaal in de energiesector ter waarde van 150 miljoen dollar, waarbij meerdere topfunctionarissen betrokken zijn. Het is onduidelijk of de inval verband hield met deze zaak. Het lijkt erop dat Yermak’s voormalige medewerkers, waaronder Oleh Tatarov en Rostyslav Shurma, al in 2024 het ministerie verlieten na onderzoek wegens financieel wangedrag. Een derde, Andrii Smyrnov, wordt nog steeds onderzocht maar werkt verder in Yermak’s team.
De politieke crisis en Zelenskyy’s reactie
De affaire voegde zusätzliche problemen toe aan Zelenskyy’s pogingen om Westerse steun te behouden en buitenlandse financiering veilig te stellen. De Europese Unie had eerder duidelijk gemaakt dat hervormingen tegen corruptie cruciaal zijn voor Oekraïne’s toetreding. Eerder dit jaar leidde de publicatie van details uit het energieonderzoek tot interne onrust binnen Zelenskyy’s partij, waarbij sommige politici Yermak verantwoordelijk achtten. Zelenskyy koos er echter voor om Yermak niet te ontslaan. Hij riep Oekraïners op zich te verenigen en niet mee te doen aan politieke spelletjes, vooral gezien de Amerikaanse druk voor een vredesregeling met Rusland.
Zakelijke achtergrond en de invloed van Yermak
Yermak ontmoette Zelenskyy meer dan 15 jaar geleden, toen hij nog als advocaat werkzaam was. Voor de presidentiële ambities was hij actief in de mediasector en begeleidde hij diverse buitenlandse onderhandelingen. Sinds de invasie van Rusland in februari 2022 vergezelde hij Zelenskyy op alle buitenlandse reizen en werd hij gezien als een onmisbare figuur binnen het Oekraïense leiderschap. Domestisch wordt Yermak vaak omschreven als Zelenskyy’s poortwachter, met aanzienlijke invloed over benoemingen binnen de regering.