De oproep tot gratie en de reactie van het leiderschap
Benjamin Netanyahu, de premier van Israël, heeft de president van het land verzocht hem gratie te verlenen in een lopende rechtszaak wegens corruptie. Dit voorstel is bedoeld om de langdurige rechtszaak, die het land diep heeft verdeeld, te beëindigen. Netanyahu, die al geruime tijd strijd voert met het gerechtelijk systeem vanwege deze aanklachten, stelde dat een gratie hem zou helpen om het land te verenigen tijdens een periode van ingrijpende regionale veranderingen.
Het verzoek leidde echter onmiddellijk tot felle veroordelingen vanuit de oppositie. Critici waarschuwden dat dergelijke actie de democratische instellingen zou ondermijnen en een gevaarlijk signaal zou afgeven dat de premier boven de wet zou staan.
Procedures en implicaties
In een verklaring op zondag meldde het kantoor van de premier dat Netanyahu een verzoek om gratie had ingediend bij de juridische afdeling van het Presidentiële kantoor. Het kantoor van de president omschreef het als een “bijzonder verzoek” met “serieuze implicaties”.
Netanyahu is de enige huidige Israëlische premier die voor een rechtszaak staat, nadat hij werd beschuldigd van fraude, vertrouwen schenden en het accepteren van steekpenningen in drie verschillende zaken. Hij wordt ervan beschuldigd gunsten te hebben uitgewisseld met rijke politieke supporters. Tot nu toe is hij niet schuldig bevonden.
De premier ontkent de beschuldigingen en heeft de zaak bestempeld als een heksenjacht, georganiseerd door de media, politie en rechterlijke macht.
Context en politieke ontwikkelingen
Het verzoek komt enkele weken nadat de Amerikaanse president Donald Trump Israël aanspoorde om Netanyahu gratie te verlenen. Eerder deze maand stuurde Trump ook een brief aan president Isaac Herzog, waarin hij de corruptiezaak omschreef als een “politieke en ongefundeerde vervolging”.
In een videotestament zei Netanyahu dat de rechtszaak het land heeft verdeeld en dat een gratie zou bijdragen aan het herstel van de nationale eenheid. Hij voegde toe dat de verplichting om drie keer per week voor de rechtbank te verschijnen een afleiding vormt die het moeilijk maakt om zowel te regeren als de rechtszaak te doorstaan.
“De voortzetting van het proces scheurt ons van binnenuit, legt een kloof en verdiept verdeeldheid,” aldus Netanyahu. “Ik ben ervan overtuigd, zoals vele anderen in de natie, dat een snelle afronding van de zaak de spanningen aanzienlijk zou verminderen en het breed gedragen verzoeningsproces zou bevorderen dat ons land zo dringend nodig heeft.”
Huidige stand van zaken en juridische inschatting
Ondanks dat Netanyahu meerdere keren heeft verklaard voor de rechtbank te zullen verschijnen, is de zaak herhaaldelijk uitgesteld vanwege de recente oorlogen en onrust in Israël die voortvloeien uit de militante aanvallen onder leiding van Hamas in oktober 2023.
Het verzoek tot gratie bestaat uit twee documenten: een gedetailleerde brief ondertekend door zijn advocaat en een ondertekende brief van Netanyahu zelf. Deze worden nu voorgelegd aan het ministerie van Justitie voor hun mening en vervolgens doorgestuurd naar de juridische adviseur van het Presidentiële kantoor, die aanvullende adviezen zal formuleren voor de president.
Juridische experts menen dat een gratie de lopende rechtszaak niet kan stoppen. Emi Palmor, voormalig algemeen directeur van het ministerie van Justitie, verklaarde: “Het is onmogelijk. Je kunt niet zeggen dat je onschuldig bent terwijl het proces nog loopt en tegelijkertijd de president vragen te interveniëren.”
Zij voegde toe dat de enige manier om de rechtszaak te beëindigen is door de procureur-generaal te verzoeken de procedure stop te zetten.
Opstelling van politieke oppositie
Het op verzoek indienen van gratie door Netanyahu leidde direct tot een reactie van de oppositie, die de president heeft opgeroepen niet in te stemmen met het verzoek. Oppositieleider Yair Lapid stelde dat hij het niet mogelijk acht te gratie te verlenen zonder een schuldbekentenis, spijtbetuiging en het nodige terugtreden uit de politieke arena.