De gebeurtenis en de voorgeschiedenis
Op 5 december 1952 daalde de zichtbaarheid in Londen bijna tot nul toen een zware smog zich over de stad verspreidde. Londen was al bekend om zijn regelmatig terugkerende smogevenementen, lokaal aangeduid als “erwtenmoesers”. Maar de zogenaamde Grote Smog was iets heel anders, een bijzonder gevaarlijke en dodelijke episode.
Oorzaken en omstandigheden
Met dalende temperaturen begonnen veel Londenaren meer te verwarmen, vooral met het gebruik van lage kwaliteit kolenkachels. Daarnaast werden in de stad verschillende kolengestookte elektriciteitscentrales gebruikt. Toen een anti-cycloon zich boven de stad vestigde, kon de enorme hoeveelheid vervuiling niet disperseren in de atmosfeer of weggeblazen worden. In plaats daarvan vormde zich een dikke mist die het zicht tot enkele meters beperkte, waardoor de stad praktisch werd stilgelegd.
Door de vochtige lucht konden de zwavelgassen in de kolendampen veranderen in zwavelzuur, wat het smogprobleem extra verergerde. Bussen stopten, en er was een toename te zien in verkeersongevallen. Bovendien sijpelde de smog naar binnen in gebouwen, waardoor evenementen zoals films, concerten en buiten sportwedstrijden moesten worden afgelast. Zelfs wandelen overdag werd gevaarlijk, omdat voetgangers hun voeten op de stoep moesten voelen om de rand te vinden.
De impact en de verliezen
In totaal wordt geschat dat ongeveer 4.000 mensen zijn overleden door de effecten van de smog, die vijf dagen duurde. Latere schattingen verhogen dat aantal tot ongeveer 12.000 doden. Hoe dan ook, het sterftecijfer was hoger dan elk ander sinds de Spaanse griep en de Tweede Wereldoorlog. De meeste slachtoffers overleden aan longinfecties en ademhalingsproblemen. Vooral ouderen en jonge kinderen waren kwetsbaar.
Later onderzoek toonde aan dat baby’s en ongeboren kinderen die tijdens de Grote Smog in de buik waren, een lager IQ hadden dan anderen die niet aan de smog waren blootgesteld. Het Britse kabinet was aanvankelijk terughoudend om vervuiling de schuld te geven, maar nam uiteindelijk maatregelen om herhaling te voorkomen.
Na de gebeurtenis en beleidswijzigingen
De gebruiken van kolen voor verwarming werden geleidelijk vervangen door gas, en de energiecentrales werden uit de stad verplaatst. Deze maatregelen droegen bij aan het verminderen van de luchtvervuiling en het voorkomen van soortgelijke incidenten in de toekomst.