“Een warmtepomp in een flat? Onmogelijk.” Zulke uitspraken hoor je nog vaak in discussies tussen sceptici van deze technologie. Maar intussen zijn warmtepompen in binnen- en buitenland uitgegroeid tot een betrouwbare én efficiënte manier om huizen te verwarmen en van warm water te voorzien. Steeds meer voorbeelden bewijzen bovendien dat een warmtepomp in een flatgebouw allang geen sciencefiction meer is — ook niet in Rotterdam, Utrecht of de Amsterdamse Bijlmer.
Praktijk laat zien: ook in een typisch Nederlands flatgebouw werkt een warmtepomp verrassend goed
Foto: Unsplash
In de afgelopen jaren zijn warmtepompen uitgegroeid tot misschien wel dé populairste oplossing voor duurzaam en voordelig verwarmen in eengezinswoningen. Maar hoe zit het dan met portiekflats, galerijwoningen of de typische naoorlogse “kasten” in steden als Den Haag? Op het eerste gezicht lijkt installatie in zo’n flat vooral veel gedoe — beperkte ruimte, burenoverleg, strenge VvE-regels. Toch wijst de praktijk keer op keer uit: het kan écht, en regelmatig levert het een flinke energiebesparing op.
Warmtepompen werken volgens het principe van warmteoverdracht: ze onttrekken energie aan de buitenlucht, de bodem of grondwater, en zetten die (met wat elektriciteit) om in bruikbare warmte. Zelfs als het buiten stevig waait en koud is — iets waar wij in Nederland alles van weten — blijft de efficiëntie vaak verbazingwekkend hoog.
In rijtjeshuizen kiezen mensen al jaren voor een warmtepomp, maar flats vergen een andere aanpak. Denk aan technische uitdagingen als beperkte dakruimte, geluidsoverlast voor buren of koppeling met de bestaande – vaak verouderde – cv-installatie. Toch laten steeds meer praktijkverhalen zien dat de voordelen groot kunnen zijn, óók in een appartementencomplex.
Warmtepomp in een bovenwoning: uitdagingen, maar zeker mogelijk
Het grootste obstakel bij plaatsing van een warmtepomp in flat is eigenlijk de ruimte. Je kan de buitenunit niet ‘gewoon’ in de tuin zetten — dus blijft vaak het dak, een balkon of de gevel over. Daarbij moeten VvE’s rekening houden met geluid: één slecht geplaatste unit kan in theorie een halve portiek wakker schudden. Ook het uiterlijk van het gebouw — bijvoorbeeld in een klassieke flat aan het Stadhoudersplein — vraagt om creatieve oplossingen. Soms zijn er hele vergaderingen met de buren voor nodig, maar meestal is er bést iets te regelen.
Vervolgens komt de verdeling van warmte door het hele gebouw. Flats zijn doorgaans aangesloten op stadsverwarming of een collectieve gasketel, en dat vervangen betekent vaak een flinke investering. Toch zijn moderne warmtepomp-systemen prima te combineren met bestaande installaties; hybride oplossingen, waarbij de oude ketel in koude maanden bijspringt, zijn allang geen uitzondering meer te noemen.
In Nederland zagen we voorbeelden waar in Utrecht, met behulp van subsidie van de gemeente, een grote flat uit de jaren zeventig is overgestapt op een centrale warmtepomp. Na wat overleg — niet iedereen was meteen enthousiast — zijn de resultaten indrukwekkend: de bewoners besparen tot wel 35-40% op hun verwarmingskosten. Dat komt deels door de landelijke ISDE-regeling, waardoor zulke investeringen nu sneller zijn terugverdiend dan vijf jaar geleden.
Buitenlandse projecten, zoals in Helsinki of Hamburg, laten zien dat zelfs in grote wooncomplexen met duizenden bewoners duurzame verwarming wél werkt. In de Finse hoofdstad zijn onlangs twee gigantische warmtepompen op het stadsverwarmingsnet aangesloten — die alleen al kunnen 30.000 appartementen verwarmen. In Nederland zien energiecoöperaties als Hoom of Buurkracht hier inmiddels ook brood in.
Verkoop van warmtepompen 2010-2023 in Nederland (bron: CBS), bewerkt door Martijn
Een belangrijke reden waarom een warmtepomp in een flat nu aantrekkelijker is dan ooit: de groeiende hoeveelheid gemeentelijke, landelijke én Europese subsidies. Denk aan de ISDE-subsidie, Energiefonds Rotterdam, of de populaire “Buurkracht” trajecten waarmee VvE’s extra advies en korting kunnen krijgen. Zo wordt de initiële investering in veel gevallen vrijwel gehalveerd — en dat maakt het financieel haalbaar voor veel Nederlandse VvE’s.
De energieprijzen stijgen nog altijd en de klimaatdoelstellingen in Nederland zijn ambitieuzer dan ooit. Daardoor neemt de interesse in collectieve warmtepompen in flats en appartementencomplexen de komende jaren vermoedelijk alleen maar toe. Fabrikanten spelen daar slim op in met compacte, fluisterstille systemen die passen op kleine daken — zelfs in een klassiek pand aan de Amsterdamse Keizersgracht.
Het ouderwetse idee dat elke flat zijn ‘eigen’ warmtepomp nodig heeft, is inmiddels achterhaald. Door collectieve installaties zijn er steeds minder technische obstakels. Ja, het blijft maatwerk. Maar anno 2025 zijn warmtepompen in flats beslist geen utopie meer — ze zijn steeds vaker gewoon realiteit.