Vraag iemand waar ze op letten bij de keuze van nieuwe ramen of deuren en je hoort snel iets over design of isolatie — niet over die onderdelen die het dagelijkse gebruik een stuk aangenamer maken. Toch ligt juist het verschil vaak in kleine, nauwelijks zichtbare details. Wie wel eens een modern draaikiepraam heeft laten plaatsen, weet misschien hoe frustrerend het kan zijn als het even niet soepel sluit of lijkt te klemmen. Gelukkig heb ik daar én ervaring én een simpele tip voor, want de oplossing zit letterlijk vaak onder uw neus: bij een onderdeel dat zelfs ervaren klussers regelmatig vergeten.
Het gaat om de onopvallende stel- of stelschroef in het scharnier. Dit bescheiden element heeft een verrassend grote invloed op de uitlijning, de sluiting en zelfs de levensduur van uw ramen en deuren. Door te weten waar deze schroef zit — en hoe u hem goed gebruikt — voorkomt u onnodige klachten over tocht of slecht sluitende ramen.
Waarom deze schroef zo belangrijk is
In de meeste moderne systemen — of het nu pvc-ramen zijn of aluminium modellen met draaikiep-systeem — wordt standaard een stelschroef in het scharnier geplaatst. Meestal verborgen onder een kunststof kapje, herkenbaar aan de zeshoekige (inbus-)kop. Wat veel mensen niet weten, is dat je hiermee de horizontale én soms de verticale stand van het raamblad aanpast. Zo kan een scheef of “zwaar” hangend raam weer strak sluitend gemaakt worden. En geloof me, dat scheelt op termijn niet alleen irritatie, maar ook een dure reparatie.
Wat heb je nodig? Een inbussleutel — veelal maat 4 of 5 mm — en, voor de perfectionisten onder ons, een waterpas (pak bijvoorbeeld gewoon die van de Gamma of Praxis). Door subtiel te draaien wijzigt de afstand tot het scharnier: met de klok mee maak je het raam ‘strakker’, tegen de klok in juist losser. Zo voorkom je dat de vleugel gaat aanlopen of slecht sluit.
- Begin met het verwijderen van het kapje op het scharnier (als dat er zit). De stelschroef vind je meestal in het onderste scharnierpunt. Let op: de kop is inbus — de sleutel heeft u vast al eens bij Ikea gevonden.
- Plaats de sleutel en draai langzaam. Kleine bewegingen zijn het beste: een halve slag maakt al snel verschil. Draairichting bepaalt of het raam van of naar het scharnier beweegt. Volgens de gebruiksaanwijzingen van lokale merken als SKG of Profel zijn sommige modellen uitgerust met een extra stelschroef voor hoogteverstelling — handig tegen “klemmen”.
- Test altijd direct of het raam soepel opent en sluit, vóórdat je verder draait. Forceren heeft geen zin — dat kan het systeem beschadigen en dan ben je verder van huis.
Praktische voordelen van een goed afgesteld raam
Dankzij deze kleine aanpassing kan iedereen zonder technische achtergrond ramen corrigeren — het spaart letterlijk tijd én geld, want een slotenmaker bellen is niet meer nodig. U wint aan comfort, voorkomt schade aan het kozijn en minimaliseert tocht of lekkage. In mijn praktijk werk ik veel in steden als Utrecht en Haarlem, waar krappe raamsponningen bij oude huizen veel voorkomen: juist daar maakt deze stelschroef vaak het verschil tussen ergernis en woonplezier.
Hebt u twijfels over de juiste stand, gebruik dan een simpele waterpas (zelf ooit een schuin raam gehad zonder te kijken — papieren onder de hoek, werkt maar even). Mocht het raam toch blijven klemmen of is er echt iets scheef getrokken, schakel dan liever een vakman in. Een timmerbedrijf uit de buurt — denk aan Van Dijk of Janssen — heeft die klus zo voor elkaar.
Hoe ontstaan scheve ramen of deuren eigenlijk?
Goed om te weten: vaak ontstaat het probleem al bij installatie — bijvoorbeeld door niet goed waterpas stellen of te snel monteren. Dat heet verzakking: het kozijn of de vleugel hangt niet recht, wat voor wrijving en slechte sluiting zorgt. En geloof me, dat merk je altijd net als er visite komt.
Ook zie je weleens dat de hoeken niet haaks zijn gemonteerd — in vaktaal: onvoldoende haaksheid. Dit drukt op de afdichtingen en rubbers, waardoor wind en regen alsnog naar binnen kunnen. Vreemd genoeg kom ik in nieuwbouwwoningen in bijvoorbeeld Almere of Hoofddorp zelfs nog fouten tegen: daar zorgt het ‘werken’ van het huis voor minuscule scheefstand, zeker in het eerste jaar.
Een kleine afwijking lijkt misschien onschuldig, maar als de uitlijning niet klopt, ontstaan er snel klachten. Met deze kennis — en het juiste gereedschap — voorkomt u gelukkig het grootste deel van deze problemen. En mocht u het vergeten zijn: die stelschroef onder het kapje, corrigeert meestal alles zonder gedoe.