Recente militaire acties en de fragile wapenstilstand
Israel heeft gisteren laat een luchtaanval uitgevoerd in het zuiden van de Gazastrook als reactie op een aanval eerder die dag door militanten, waarbij vijf Israëlische soldaten gewond raakten. Deze aanvallen vormen de laatste test voor een wapenstilstand die sinds begin oktober vooral stand heeft gehouden, ondanks beschuldigingen van schendingen door zowel Israël als Hamas.
Vervolg op menselijke resten en voorwaarden voor grensopeningen
Vroegere deze week ontving Israël resten van mogelijk een van de laatste gijzelaars in Gaza. Het land kondigde aan dat het zou beginnen met het toestaan van Palestijnen om de door oorlog getroffen regio via een grensovergang met Egypte te verlaten. Israël beschuldigt Hamas er herhaaldelijk van de wapenstilstand te schenden voor het afvuren van nieuwe luchtbombardementen. Eind oktober en eind november waren er gezaghebbende rapportages van dodentallen van respectievelijk 104 en 33 mensen door lokale gezondheidsinstanties.
Opvolging van gijzelaars en de vraag naar de laatste overlevenden
Israëlische premier Benjamin Netanyahu stelde dat de aanval van de militanten, die vier Israëlische soldaten verwondde, de schending van de wapenstilstand was. Hij verklaarde dat Israël passend zou reageren. De overblijfselen die militanten in het noorden van Gaza vonden, werden teruggebracht naar Israël voor forensisch onderzoek. De resten die dinsdag werden overgedragen, kwamen niet overeen met de laatste twee gijzelaars in Gaza.
Het terugkrijgen van alle gijzelaars, sinds de aanval op 7 oktober 2023 die de oorlog ontketende, vormt een kernonderdeel van de eerste fase van de wapenstilstand. Hiervoor heeft Israël Palestijnse gevangenen vrijgelaten. De eerste fase beoogt ook de opening van de grensovergang Rafah voor medische evacuaties en het reizen tussen Gaza en Egypte. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn meer dan 16.500 zieken en gewonden aangewezen op medische evacuatie uit Gaza. Wanneer de grens precies zal openen, is nog onduidelijk.
Diplomatieke onderhandelingen en grensovergangen
Egypte wil dat Palestijnen via de grens naar Gaza kunnen terugkeren en heeft geuit dat de doorgang alleen open kan gaan als beide zijden vrij verkeer is toegestaan. Israël stelt dat Palestijnen niet kunnen terugkeren via de grens totdat de resterende gijzelaren en hun lijken aan Israël worden teruggegeven. Zodra dit gebeurt en Israël meer Palestijnse gevangenen vrijlaat, zou volgens het plan onder Amerikaanse begeleiding de volgende fase van de wapenstilstand ingaan. Die omvat onder meer het vormen van een internationale stabilisatie- en vredesmacht, het opzetten van een technocratisch Palestijns bestuur en het disarmeren van Hamas.
Laatste gijzelaars in Gaza
De laatste aanwezige gijzelaars in Gaza zijn de Israëliër Ran Gvili en de Thaise burger Sudthisak Rinthalak. Gvili was een Israëli’s politieagent die tijdens het aanvalsinzool hulp bood aan mensen en omkwam in gevechten op een andere locatie. Rinthalak werkte op een kibboets en was een van de 31 Thaise werknemers die werden ontvoerd; dit vertegenwoordigt de grootste groep buitenlanders die in gevangenschap werden gehouden. De Thaise overheid meldde dat, naast de gijzelaars, 46 Thais tijdens de oorlog om het leven zijn gekomen.
Vastlopende grensovergang en de betrokkenheid van Egypte
De militaire organisatie COGAT, belast met humanitaire hulp aan Gaza, meldde dat Israël met Egypte zal afstemmen over het vertrek van Palestijnen onder toezicht van de Europese Unie. Wie Gaza wil verlaten, zal volgens COGAT ‘Israëlische veiligheidsgoedkeuring’ nodig hebben. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zag de opening van de grens als een manier om de meest kwetsbare inwoners toegang te bieden tot medische zorg. Egypte wil dat Palestijnen zowel uit als terug kunnen reizen via de grens, maar stelt dat de grens pas open gaat nadat alle gijzelaars zijn teruggebracht.
Volgens een anonieme Egyptische functionaris en de Egyptische staatsinformatie service wordt de grens geopend volgens de afspraken gemaakt onder Amerikaanse bemiddeling, zolang er overeenstemming is over het proces. Egypte heeft zorgen dat Palestijnen niet kunnen terugkeren na vertrek en maakt zich juist zorgen dat Israël mogelijk een massale uittocht uit Gaza probeert te forceren, om de Palestijnse zaak te elimineren.
Het geweld en de gevolgen voor de betrokken bevolking
In de stad Rafah raakten vier Israëlische soldaten gewond, waaronder één ernstig, na een aanval vanuit ondergrondse tunnels door militanten. Israël reageerde hierop met terugvuur, wat volgens het Israëlische leger als schending van de wapenstilstand werd beschouwd. Een Palestijnse man werd door Israëlische troepen in Gaza-stad doodgeschoten, wat de nieuwste geregistreerde Palestijnse dodelijke slachtoffers in het territorium markeert. Volgens het Gaza-ziekenhuis werd hij getroffen terwijl hij zich in de ‘veilige zone’ bevond, een gebied dat volgens de voorwaarden van de wapenstilstand niet onder controle van Israël staat.
De terugkeer van Palestijnse lijken en de complicaties
Sinds het begin van de wapenstilstand zijn er 20 levende gijzelaars en 26 lichamen teruggebracht naar Israël. Israël geeft 15 Palestijnse lichamen terug voor elke gijzelaar. Volgens het gezondheidsministerium in Gaza is tot nu toe 330 resten overgedragen, maar slechts een fractie van de lichamen kon worden geïdentificeerd wegens gebrek aan DNA-testkits. Zowel Israël als Hamas beschuldigen elkaar van het schenden van de deal, waarbij Hamas stelt dat Israël soms de resten overhandigt of de vondst faciliteert ter ondersteuning van eigen agenda’s.
De initiële doelstelling van de wapenstilstand was het beëindigen van de oorlog die begon met een Hamas-aanslag op het zuiden van Israël, waarbij ongeveer 1.200 mensen werden gedood en 251 als gijzelaar werden vastgehouden. Het Palestijnse ministerie van Gezondheid schat dat meer dan 70.100 Palestijnen zijn overleden sinds het begin van het conflict, waarbij vooral vrouwen en kinderen onder de slachtoffers zijn. Het ministerie opereert onder de Hamas-bestuur, met medische professionals die uitgebreide en naar verwachting betrouwbare gegevens bijhouden.