Amerikaanse onderzoekers hebben een nieuwe koeltechniek ontworpen die mogelijk het huidige, milieu-onvriendelijke systeem in koelkasten en airco’s kan vervangen. Vooral de schadelijke koelgassen – waar de EU binnenkort afscheid van wil nemen – staan nu op de nominatie om definitief uit onze huizen te verdwijnen.
Het blijft een bekende ergernis: onze koelkasten, vriezers en airco’s zijn al jaren min of meer dezelfde apparaten. Ze doen hun werk, maar leunen sterk op koelgassen die niet bepaald groen genoemd kunnen worden. Zeker nu duurzaamheid in Nederland – van de Randstad tot een dorpscafé in Friesland – een dagelijks gespreksonderwerp is, klinkt de roep om alternatieven als nooit tevoren.
Hoe werkt het nu?
De klassieke manier van koelen – je vindt ‘m in bijna elke koelkast van Albert Heijn tot de HEMA – draait om het verplaatsen van warmte: via een kringloop wordt de warme lucht uit de gekoelde ruimte verwijderd. In een airco betekent dat warmtetransport van je woonkamer naar buiten. Efficiënt, hoewel je het merkt aan je stroomrekening, zeker tijdens een zinderende Nederlandse zomer.
Het milieuprobleem: koelgassen
Ondanks de technische eenvoud is er één grote “mits”: de koelmiddelen zelf. Veelgebruikte gassen zoals HFK’s en F-gassen zijn, laten we eerlijk wezen, funest voor het klimaat. Brussel heeft zelfs aangekondigd deze gassen in alle nieuwe apparaten vanaf 2027 te willen verbieden.
Berkeley’s antwoord: de ionokalorische cyclus
Wat als je die gassen volledig links kunt laten liggen? Dat is precies wat een team in Berkeley – altijd een broedplaats voor wilde ideeën – deze maand in het laboratorium heeft getest. Hun methode steunt op het principe dat energie vrijkomt of juist wordt opgeslagen als een materiaal van vaste stof in vloeistof verandert, of andersom. Klinkt abstract? Eigenlijk gebruikt het team elektrische stroom om ionen te bewegen en zo het smeltpunt van het koelmiddel aan te passen.
- Bij het aanzetten van de stroom gaan ionen bewegen – het koelmedium smelt en neemt warmte op uit de omgeving.
- Zet je de stroom uit, dan stoppen de ionen, koelt het materiaal weer af en geeft het warmte terug.
Dit noemt men een ionokalorische cyclus. En het mooie? In experimenten lukte het om met minder dan één volt spanning het koelmiddel maar liefst 25 graden Celsius te laten afkoelen.
Wat betekent dit voor Nederland?
Het klinkt als toekomstmuziek (de prototype-apparaten passen nu nog niet bepaald in je Etna-koelkast), maar de potentie is enorm. Je hoeft geen TU Delft-ingenieur te zijn om te zien dat dit een uitkomst biedt voor bedrijven als Philips of Miele die volop inzetten op ‘groen witgoed’. En zeg nou zelf: als je binnenkort een nieuwe airco of koelkast koopt zonder zorgen over chemische koelmiddelen — dat is toch een geruststellend idee.
Is het snel op de markt?
Laten we realistisch blijven. Het is voorlopig nog vooral laboratoriumwerk. Maar met het groeiende politieke én consumentendruk in Nederland op duurzaamheid en de snelle innovatiekracht hier, verwacht ik dat we deze techniek binnen een paar jaar op z’n minst als pilot in lokale elektronicazaken gaan zien. Wie weet: over vijf jaar koop je bij de MediaMarkt niet langer een koelkast met Freon, maar eentje gestuurd door slim stroomverbruik en chemisch slim ontworpen koelmaterialen.
Tip van de redactie
Overweeg je nu al een duurzamere koelkast of airco? Let dan op het energielabel (A is in 2025 écht de beste keuze) en check of jouw gemeente een subsidie voor groene apparaten aanbiedt. En met deze nieuwe technologie aan de horizon loont het om goed te vergelijken – want koel én groen zitten straks echt in hetzelfde apparaat.