Steeds meer Nederlandse huishoudens grijpen terug op de houtkachel of open haard als betrouwbare manier om hun woning te verwarmen. Logisch, met de aanhoudende energiecrisis en de exploderende prijzen van gas en stroom. Maar juist die knusse haard kan binnenkort op de schop moeten — strengere regels en zelfs verboden liggen op de loer.
Brandend hout in de haard, foto: Ruud van der Linden, Pixabay
Kiezen voor alternatieve warmte: slim of tijdelijk?
Het afgelopen jaar heb ik van dichtbij gezien hoe buren en vrienden massaal overstapten op alternatieve manieren van verwarmen — van pelletkachels tot ouderwetse houtkachels en zelfs oliekachels (daar schrok ik zelf wel een beetje van trouwens). Toch brengt deze vlucht naar vuur ook uitdagingen met zich mee, en het ziet ernaar uit dat de komende jaren ook deze methodes worden beperkt of verboden. Zowel voor kolenkachels als open haarden op hout dreigen er strenge maatregelen.
De eerste verboden al vanaf 2026
Volgens experts is het stoken van hout in een haard of kachel — dat vaak maar één vertrek verwarmt — slechter voor de luchtkwaliteit dan centrale verwarming (zoals een moderne HR-ketel of warmtepomp). Het probleem zit ‘m vooral in de emissie van fijnstof en CO2. Die dragen niet alleen bij aan het broeikaseffect, waar wereldwijd dringend aandacht voor is, maar hebben direct effect op de lucht die we inademen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwt al jaren voor de risico’s van slecht hout stoken in huis.
Per 2026 worden de verouderde kachels uit emissieklasse 1 en 2 deels verboden. Dit zijn meestal installaties van voordat de Twin Towers stonden — toch gebruiken duizenden huishoudens in bijvoorbeeld Groningen, Zeeland en Overijssel deze kachels nog trouw. En eerlijk: ze zijn vervuilend en halen de nieuwe normen bij lange na niet meer.
Steenkool uit, hout volgt later
Het lot van steenkool is eigenlijk al bezegeld. Nederland stopt ermee, al is het de vraag of het nu 2035 wordt of 2030 — de rekensom is simpel: steenkool is te vies en inmiddels nauwelijks nog rendabel. De Commissie Duurzame Energie praat er dagelijks over. Na de kolenkachel volgt logischerwijs ook de houtkachel; hoewel Den Haag zich er in 2025 nog niet massaal tegen uitspreekt, zijn stakingen en discussies al gaande, vooral in milieugerichte gemeenten zoals Utrecht en Haarlem.
Daarmee staan honderden huishoudens voor een nieuwe uitdaging: een alternatief vinden voor deze betaalbare manier van verwarmen. Het probleem is niet alleen prijs — voor veel gezinnen uit, zeg, Almere Buiten of Noord-Groningen, zijn houtkachels simpelweg de enige betaalbare oplossing in een dure energie-markt. Niet verrassend wordt daarbij niet altijd de schoorsteen ieder jaar geveegd, en wordt er vaak ook ‘creatief’ gestookt met afvalhout of ander materiaal — funest voor zowel uw longen als het lokale milieu.
Worden open haarden straks overal verboden?
Het is een kwestie van tijd voor landelijke en lokale overheden nog strengere limieten instellen voor fijnstof en giftige stoffen. In steden als Amsterdam en Rotterdam zijn rookverboden bij windstil en mistig weer al schering en inslag — met een boete als je toch stookt. Wie weet volgen binnenkort landelijke regels. persoonlijk denk ik dat slimme alternatieven (denk aan infraroodpanelen of hybride warmtepompen) — al kost het tijd — onmisbaar gaan worden in de nabije toekomst.
Wat kunt u nu al doen?
- Laat uw schoorsteen vegen — minimaal 1 keer per jaar (verplicht in veel gemeenten);
- Stook alleen droog, schoon hout met het FSC- of PEFC-keurmerk;
- Overweeg een moderne houtkachel met betere filters in plaats van een ouder model;
- Check het lokale stookalert via het RIVM of NOS weerplatform;
- Denk aan overstappen op een duurzame warmtepomp — steeds vaker met subsidie mogelijk.
Het tijdperk van de knusse, rokende haard nadert z’n einde. De vraag is vooral: bent u er klaar voor?