De afgelopen maanden heb ik ongetwijfeld, net als u, berichten gezien die houtstook bijna willen wegzetten als ‘een probleem dat morgen verboden wordt’. Sommige krantenkoppen verkopen paniek: wie een kachel of haard bezit (of wil kopen) zou straks hun plannen direct moeten heroverwegen. Mijn advies? Blijf vooral nuchter, zoek informatie bij echte kenners en trap niet in de bangmakerij van ‘experts-op-alles’.
Houtkachels – een oeroude plek in het Nederlandse huis
Het belangrijkste eerst: niemand is van plan om goed werkende houtkachels of haarden massaal te verbieden. Mits de apparaten voldoen aan de strenge rendement- en emissienormen van nu – én u verantwoord stookt – zijn dit zelfs hele logische bronnen van warmte. Waarom?
- Economisch: hout is relatief goedkoop, volop verkrijgbaar en moderne kachels gebruiken het efficiënt
- Duurzaam: hernieuwbaar, minimale CO2-voetafdruk, fossilvrij en milieuvriendelijk
- Onafhankelijk: u bent niet afhankelijk van het stroomnetwerk, gas of stadsverwarming
- Gezondheid: stralingswarmte zorgt voor comfort en ontspanning, vlammen brengen sfeer en zelfs gezonde negatieve ionen
- Esthetisch: een kachel is vaak een echte blikvanger in de woonkamer
Hoe zit het met stoken van hout(biomassa)?
Hout is, simpel gezegd, natuurlijk opgeslagen zonne-energie. Bossen vormen onze grootste hernieuwbare energiebron. Natuurlijk voert de natuur dit proces grotendeels zelf uit – maar verantwoord bosbeheer en nieuwe aanplant zijn onmisbaar. Een mooi detail: goed opgeslagen hout bewaart z’n energiewaarde soms eeuwenlang. Ongelofelijk toch?
De verhouding tussen opgeslagen energie en nuttige verwarming noemen we het ‘rendement’. Omdat bomen langzaam groeien, is álles gericht op zo zuinig mogelijk gebruiken. Hierin blinken moderne houtkachels uit: ze slaan warmte op in hoogwaardige massa (bijv. chamotte of natuursteen) en geven die geleidelijk af – zalig!
Hout uit bossen, archiefvakfoto
Het proces van houtverbranding is best complex. Kwaliteit van het hout – vooral vochtgehalte! – is essentieel, samen met de juiste luchttoevoer en de opbouw van de verbrandingskamer. Ja, elke verbranding brengt stoffen in de lucht, maar: hoe beter u stookt, des te lager de uitstoot van ongewenste deeltjes.
De normen (emissielimieten) zijn helder: het gaat met name om fijnstof en CO2. En die CO2? Houtverbranding is CO2-neutraal: bomen nemen de uitgestoten hoeveelheid in hun groei precies weer op. Fijnstof dan? Uit onderzoek van de TU Wenen en bij onze oosterburen blijkt dat bijvoorbeeld oud & nieuw-vuurwerk tijdens één nacht meer fijnstof levert dan álle houtkachels in het land een heel jaar. Die cijfers zetten dingen in perspectief.
Welke kachels en haarden zijn toegestaan in Nederland?
Belangrijk om onderscheid te maken tussen twee groepen:
Sériematig geproduceerde apparaten
Gaat het om fabriekskachels en -haarden? Dan zijn deze getest in Europese labs. Als ze voldoen aan de EU-regels voor ‘ecodesign’ (zoals 2015/1185 voor houtgestookte toestellen), zijn ze zonder beperking te koop én te installeren – zolang u de handleiding volgt. Simpel.
Individueel gebouwde tegel- of leemkachels
Dit zijn unieke installaties, maatwerk door specialisten (in Nederland vooral bij bijvoorbeeld Paul de Kachelsmid of De Vuurmeesters). Ze worden ontworpen en gebouwd volgens vastgelegde normen (bij ons vergelijkbaar met DIN EN 15544 en lokale bouwregels). Als de installatie hieraan voldoet, voldoen ook deze toestellen ruimschoots aan de emissie-eisen – en mag u ze gewoon gebruiken.
Gezellige tegelkachel thuis, archieffoto
Nederlandse kachelmakers spelen in op innovatie. Moderne keukenkachels en haarden zijn tegenwoordig standaard met laag-emissie verbrandingskamers uitgerust, waardoor een eeuwenoud ‘oud-Hollands’ model ineens voldoet aan de eisen van 2025. Net zo duurzaam als indrukwekkend.
De grote boosdoeners blijven oude, niet-erkende kachels of verkeerd gebruik: zoals nat hout, onvoldoende luchttoevoer of zelf geknutselde installaties. Alles over één kam scheren – dus álle houtgestookte toestellen ‘vies’ noemen – is net zo krom als het vergelijken van een splinternieuwe Toyota Yaris met een rammelende brommer die frituurvet verbruikt.
Krijgt u weer te horen dat houtkachels binnenkort verboden worden of ‘slecht zijn voor iedereen’, blijf dan vooral kritisch. Zoek liever informatie bij mensen die er echt verstand van hebben. Enkele goede adressen:
- Kennisplatform Houtstook Nederland
- Milieu Centraal
- Vereniging van Nederlandse Haarden- en Kachelbranche (NHK)
Deze tekst bevat mijn visie als content expert. Afgezien van lichte redactie is het artikel niet inhoudelijk aangepast.