Heeft u ooit stilgestaan bij de luchtkwaliteit in uw woonkamer, vooral als u een knusse open haard of houtkachel heeft? Nieuw onderzoek van de Universiteit van Sheffield legt bloot dat houtstook binnenshuis in Nederland – waar de gezelligheid van een vuurtje geliefd is – onverwachte gezondheidsrisico’s kan opleveren.
Houtkachel in een moderne Nederlandse woonkamer
Foto: Enrique Hoyos / Pexels
Waarom het bijvullen van hout gevaarlijker is dan u denkt
Het onderzoek richt zich op een probleem dat veel mensen onderschatten: het bijvullen van hout veroorzaakt flinke uitstoot van schadelijke fijnstofdeeltjes. elke keer dat u het deurtje van de kachel opent – om er bijvoorbeeld een nieuw blok beukenhout in te gooien – ontsnappen er microscopisch kleine deeltjes naar de kamer. Deze zijn met name schadelijk voor kinderen, ouderen, astmapatiënten en iedereen met luchtwegklachten.
‘Gezondheidswaarschuwing zoals op sigaretten?’
De Britse onderzoekers stellen dat houtkachels eigenlijk een waarschuwing zouden moeten dragen vergelijkbaar met sigarettenverpakkingen. Fijnstofdeeltjes uit houtrook bevatten toxische stoffen die niet alleen de longen belasten, maar het hele lichaam kunnen schaden.
Interessant detail: het onderzoek vond plaats in negentien ‘gewone’ huishoudens in Sheffield, begin 2020. Zelfs houtkachels met een officieel ‘laag emissie’-keurmerk (vergelijkbaar met het Nederlandse Ecodesign-label) hielden de binnenlucht beslist niet schoon. Ze voldeden weliswaar aan de uitstootnormen naar buiten, maar tijdens het bijvullen waaien er alsnog schadelijke deeltjes uw kamer in. Dat is, volgens de onderzoekers, een structureel onderschat probleem.
WHO-normen fors overschreden – ook bij goedgekeurde kachels
Gedurende het onderzoek werd de luchtkwaliteit continu gemeten. Resultaat: bij gebruik van de kachel (doorgaans zo’n vier uur per dag) steeg het gemiddeld niveau van schadelijke fijnstofdeeltjes tot wel 195 microgram per kubieke meter. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert een limiet van 25 microgram per 24 uur – veel huishoudens zaten daar dus ver boven.
- Astmapatiënten en mensen met COPD lopen extra risico
- Kinderen en ouderen kunnen sneller longklachten ontwikkelen
- Langdurige blootstelling verhoogt zelfs bij gezonde volwassenen de kans op ziekten
Praktische tips voor Nederlandse huishoudens
Wilt u de nadelen beperken, dan adviseren de wetenschappers:
- Gebruik de houtkachel zo min mogelijk, zeker als u of uw huisgenoten longklachten hebben
- Laat kinderen en ouderen niet in de buurt blijven bij het bijvullen
- Bij het toevoegen van hout: doe dit snel en sluit het deurtje direct
- Ventileer extra als u stookt – een raampje open helpt daadwerkelijk
- Overweeg alternatieven zoals groen stroom gestookte infraroodpanelen of een warmtepomp (subsidie via de gemeente Amsterdam of Rotterdam bijvoorbeeld)
Klein weetje: in steden als Utrecht en Groningen worden wijkinitiatieven uitgerold die buren stimuleren samen over te stappen op schoner verwarmen.
Tot slot: wat betekent dit voor u?
Zelf geniet ik al jaren van een warme kachel, maar deze cijfers maken indruk. Zelfs een haard met keurmerk is binnenshuis niet ‘vrij van zorg’. Misschien tijd om extra kritisch te kijken naar hoe vaak u stookt – en of ventilatie voldoende is. Het is een ongemakkelijk feit, maar uw luchtkwaliteit thuis verdient nét zoveel aandacht als het merk sloffen dat u koopt in de winter.