Devaluatie van de Franse politieke stabiliteit
Op een onverwachte avond heeft de Franse premier Sébastien Lecornu zijn ontslag ingediend, slechts enkele uren nadat hij een nieuwe regering had gevormd. Deze gebeurtenis volgde op de reactie van een belangrijke coalitiepartner die zijn steun introk, wat de politieke crisis in Frankrijk verder verergerde. President Emmanuel Macron accepteerde het ontslag, terwijl zijn populariteit in opiniepeilingen op recorddiepe niveaus blijft dalen.
Lecornu, die op 9 september de voormalige minister François Bayrou verving, werd daarmee de vierde premier binnen minder dan een jaar tijdens een periode van politieke instabiliteit. Met dat ontslag is hij de kortstzittende premier in de geschiedenis van de Vijfde Republiek, opgericht sinds 1958.
Context en de huidige politieke chaos
De Franse politiek bevindt zich sinds het vroege verkiezingsproces van vorig jaar in een staat van disarray. Dit leidde tot een sterk gefragmenteerde Nationale Vergadering waarbij zowel rechts- als linkslinkse afgevaardigden samen meer dan 320 zetels bezitten, terwijl de gematigden en conservatieven samen 210 zetels houden. Geen enkele partij bezit de absolute meerderheid, wat het vormen van een stabiele regering bemoeilijkt.
Ondanks weken van pogingen om voldoende steun te verkrijgen, werd Lecornu enkele uren na de samenstelling van zijn kabinet op zondag uit de ministerraad gezet. Hij verloor de steun van conservatieve fracties die 50 zetels vertegenwoordigen en zich verzet hadden tegen zijn keuze voor de minister van Defensie. Zijn regering blijft nu de dagelijkse zaken bedienen totdat een nieuwe premier en kabinet worden benoemd.
De naderende beslissing en de rol van Macron
Het ligt nu in de handen van Macron om een nieuwe regeringsleider aan te wijzen of om de Nationale Vergadering te ontbinden en vervroegde verkiezingen uit te schrijven. Maandagavond deed het kantoor van Macron een mededeling dat hij Lecornu heeft gevraagd om aanvullende ‘eindonderhandelingen’ te voeren in de loop van de komende twee dagen – een duidelijk teken dat Lecornu mogelijk een tweede kans krijgt om een nieuwe regering te vormen. Verdere details werden niet verstrekt.
Lecornu, een trouwe bondgenoot van Macron, reageerde dat hij bereid is om laatste gesprekken te voeren met politieke partijen ‘voor de stabiliteit van het land’ en dat hij Macron woensdagavond zou informeren of het mogelijk is of niet, zodat hij alle nodige conclusies kan trekken. Hij stelde dat de condities niet langer voldeden om aan te blijven nadat hij geen consensus kon bereiken.
Politieke reacties en de impact op de verkiezingen
Met minder dan twee jaar tot de volgende presidentsverkiezingen, grepen Macron’s opponenten onmiddellijk de kans om te profiteren van zijn schokkende aftreden. De extreemrechtse partij Rassemblement National riep Macron op om vervroegde verkiezingen uit te schrijven of zelf af te treden. Marine Le Pen, leider van die partij, stelde dat de president nu niet anders kan dan het parlement ontbinden en opnieuw de kiezer te vragen.
Op links drong het partijnaam France Insoumise erop aan dat Macron moest vertrekken, terwijl andere linkse stemmen een coalitie van links, socialisten, groenen en communisten probeerden te heroprichten. De onzekerheid veroorzaakte ook onrust onder beleggers, die de CAC-40, de beursindex van toonaangevende Franse bedrijven, met bijna 2 procent deden dalen na de kennisgeving van het vertrek.
Sommige ministers, die slechts de vorige avond benoemd waren, bevonden zich in een merkwaardige situatie als waarnemend ministers — waaronder de herbenoemde minister van Ecologie, Agnès Pannier-Runacher, die haar frustratie uitte via X: ‘Ik hoop dat dit circus snel voorbij is.’
Reacties op de tactiek van Lecornu en de economische gevolgen
De benoemingen in Lecornu’s regering werden over de gehele linie bekritiseerd. Vooral de terugkeer van ex-minister van Financiën Bruno Le Maire naar Defensie werd door critici sterk afgekeurd, vooral wegens de toenemende staatsschuld onder zijn beleid. De nationale begroting werd zwaar belast door de schuldenlast, die eind 2024 een recordhoogte van €3,346 biljoen bereikte, gelijk aan ongeveer 114 procent van het BBP.
De belangrijkste ministersposten veranderden nauwelijks ten opzichte van het vorige kabinet. Zo bleef Bruno Retailleau minister van Binnenlandse Zaken, Jean-Noël Barrot was nog steeds buitenlands minister en Gérald Darmanin behield zijn positie als minister van Justitie. Retailleau, leider van de Republikeinse conservatieven, ontkende dat hij verantwoordelijk was voor Lecornu’s val, hoewel hij kritisch was over de samenstelling van de nieuwe regering en specifiek over de rol van Le Maire.
Le Maire zelf bood Macron direct zijn terugtreden aan, een voorstel dat door de president werd geaccepteerd. Hij uitte ook de hoop dat deze beslissing zou helpen bij het hervatten van onderhandelingen over een nieuwe regering die Frankrijk nodig heeft.
In de voorbereidingen op de nieuwe coalitie bracht Lecornu alle politieke fracties en vakbonden in beeld en beloofde hij dat hij geen gebruik zou maken van kastanjewerkingen zoals eerdere regeringen die konden omzeilen dat parlementaire begrotingen zonder stemming werden doorgevoerd. In plaats daarvan wilde hij compromissen sluiten met zowel links als rechts.