Die hittegolven, hè? Zodra de zon zich deze zomer echt laat zien en de temperatuur in huis richting de dertig graden gaat, grijpen velen automatisch naar een ventilator of zetten de airco aan. Maar laten we eerlijk zijn: beide opties kosten eigenlijk best wat – of het nou geld of stroom is. Wat als ik je vertel dat er een truc bestaat die z’n oorsprong vindt in het oude Egypte, nog steeds werkt, helemaal gratis is én enkel water, wat lucht en een lap stof nodig heeft? Deze eeuwenoude cooling hack beleeft een comeback — dit keer in Nederlandse woonkamers.
De Egyptenaren waren meesters in omgaan met hitte.
Beeld: Shutterstock
De slimheid van onze voorgangers: hoe de Egyptenaren de hitte trotseerden
De Egyptische beschaving floreerde in de zinderende Nijlvallei — waar de thermometer zonder moeite vaak boven de 40°C uitkwam. Geen airco, geen elektriciteit. Toch wisten mensen hun huizen aangenaam te houden, puur door te vertrouwen op simpele natuurkundige principes rond luchtstroming en verdamping. Niks ingewikkelds, gewoon slim gebruik van wat je hebt.
Het geheim? Ze hingen natte doeken in de ramen of over deuropeningen. Als warme lucht vervolgens door die vochtige stof bewoog, verdampte het water en koelde de lucht direct af. Zo ontstond er vanzelf een koele luchtstroom. Tegenwoordig noemen we dit adiabatische koeling — zoek er gerust wat video’s over op, echt fascinerend.
Nóg slimmer: Egyptische huizen hadden vaak hoge plafonds, openingen net onder het dak, en waren strategisch gepositioneerd zodat warme lucht kon ontsnappen terwijl koelere lucht naar binnen kon waaien. In combinatie met die natte doeken leverde dat een simpel maar doeltreffend koelsysteem op. Wie ooit een huis in zuidelijk Spanje of Marokko heeft bezocht, zal dit vast herkennen.
Badgirs of ‘windtorens’ zijn een voorbeeld van eeuwenoude ‘airco’ in de praktijk.
Als natuurkunde en traditie hand in hand gaan
Niet alleen in Egypte, trouwens. Vergelijkbare principes duiken op in Iran, waar zogenaamde badgirs – windtorens – je nog steeds door steden als Yazd ziet steken. Ze vangen wind en leiden die langs waterbekkens of fonteinen waardoor de lucht direct afkoelt. In de Arabische wereld zijn dergelijke trucs nog steeds dagelijkse kost. En grappig: duurzame gebouwen in Europa zijn die verdampingskoeling sinds kort ook weer aan het herontdekken – dit keer met modieuze ‘ecologische aircos’ zonder schadelijke koelmiddelen.
Hoe zat het natuurkundig ook alweer? Verdamping betekent dat vloeistof (hier: water) overgaat in damp en daarvoor warmte aan de omgeving onttrekt. Dus als die natte lap opdroogt, wordt warmte uit de lucht getrokken — de lucht wordt koeler. Klinkt bekend? Geen wonder: precies zo werkt zweten, waardoor je huid afkoelt, zelfs na een flinke fietstocht door de stad (of een onverwachte NS-staking – het leven in 2025 blijft verrassend).
Hang een natte lap in het raam – een uitgewrongen theedoek of gordijn doet al wonderen.
Zelf aan de slag – gratis verkoeling in huis!
Geen technische toeren, geen dure gadgets. Echt, iedereen kan dit. Je hebt alleen maar een natte lap nodig (katoen werkt het best — een oud laken, sjaal of gewoon je gordijn), plus koud water. Maak de stof nat, wring goed uit zodat er geen plassen ontstaan, en hang ‘m voor het open raam of deur waar een briesje waait. Gebruik je wasknijpers? Geen probleem – alles kan.
Heb je een ventilator? Dan zet je die erachter, zodat de wind dwars door de vochtige stof waait. Op zo’n moment besef je dat science écht praktisch is. Vergeet niet: elke 2 à 3 uur de stof weer natmaken. Op gloeiend hete dagen droogt alles razendsnel uit, zeker als je boven de supermarkt woont — Rotterdam Zuid kent z’n zomers.
Het resultaat? Vaak neemt de temperatuur in je kamer in een uurtje zo’n 2 tot 5 graden af. Het werkt het best bij droge, warme lucht – in de klamme Junimaand scheelt het wat minder. Wil je het maximale uit deze hack halen: ventileer ’s ochtends en ‘s avonds grondig met die natte lap, houd overdag ramen en gordijnen dicht (zeker als de zon pal op zuid staat).
Natuurlijk, een lap stof is geen high-tech Daikin-klimaatregeling en je kamer wordt er geen twaalf graden kouder van. Maar je creëert wel frisse verkoeling, voor noppes én duurzaam. Voor sommigen voelt die simpele, oude truc echt als even op vakantie zijn zonder buiten de Randstad te gaan.